Filmy więzienie, film czarno-biały, druga wojna światowa

Ostatni dzień wojny. Poranek pierwszego dnia pokoju. Pokazać tej szczególnej nocy losy młodego człowieka uwikłanego w okupacyjną przeszłość, zmęczonego bohaterstwem, przeczuwającego inne, lepsze życie. Cóż to za piękny temat do filmu. Tej szczególnej nocy spotyka się przeszłość z przyszłością - i zasiada do jednego stołu. Przy akompaniamencie tang i fokstrotów bohater filmu, Maciek Chełmicki, szuka odpowiedzi, jak żyć dalej - jak zrzucić dławiący bagaż przeszłości, rozwiązuje odwieczny dylemat żołnierza. Słuchać czy myśleć. A jednak Maciek zabije...

Rok 1944. Przygotowywany jest zamach na gestapowca von Steibagena. Konspiracja wychodzi na jaw i Niemcy aresztują osoby odpowiedzialne. Wszyscy z wyjątkiem Frama zostają rozstrzelani. Pozwolono mu uciec, by doprowadził ich do osoby najważniejszej, Filipa.

Historia rozpoczyna się jeszcze przed wybuchem drugiej wojny światowej. Jakub Gold jest młodym Żydem, trafia do więzienia za zabójstwo studenta. Więzienie opuszcza już w okupowanej Warszawie, we wrześniu 1939 roku. Skąd trafia do warszawskiego getta, gdzie jest grabarzem i na brak zajęcie nie narzeka…

Rok 1943, tuż przed Wigilią Bożego Narodzenia. W prowincjonalnym miasteczku gdzieś na wschodzie Polski ślusarz ZYGMUNT KORSAK (Józef Duriasz), lokator kamienicy należącej do rodziny Piekarczyków, ukrywa w tajemnicy przed sąsiadami Żyda, który uciekł z getta. Korsak współpracuje z partyzantami działającymi w okolicy. Ma im dostarczyć broń. Tymczasem Niemcy ogłaszają w miasteczku stan wyjątkowy, tzw. szperę. Kordon niemieckiej żandarmerii otacza miejscowość… Żandarmi zamykają drogi i zaczynają przeszukiwać kolejne zabudowania. Nikomu nie wolno opuścić domu. Osobom, które udzielają schronienia Żydom lub dostarczają im jedzenie, grozi śmierć. Wtedy właśnie mieszkańcy kamienicy Piekarczyków dowiadują się nieoczekiwanie o ukrywanym Żydzie. Rozumieją, że jeżeli Niemcy znajdą go w ich domu, rozstrzelają wszystkich. Właścicielka kamienicy Piekarczykowa, jej wchodząca w dorosłe życie córka Marta, młoda mężatka Katarzyna, której mąż siedzi w niemieckim więzieniu, oraz jej szwagier Józef Katjan stają przed dylematem: wydać Żyda i ocalić siebie czy też milczeć i narażać się na niechybną śmierć. Strach, który pada na lokatorów kamienicy, obnaża cechy charakteru, które w normalnych warunkach zapewne by się nie ujawniły. Katjan grozi Korsakowi, że wyda Niemcom uciekiniera z getta.

Żołnierze oddziału AK postanawiają odbić z więzienia gestapo swojego kolegę. Wyprawa po broń z Krakowa do Radomia i droga powrotna przez Kielce do Krakowa kończy się wprawdzie jej zdobyciem, ale pięciu uczestników akcji ginie w walce z Niemcami.

Akcja filmu rozgrywa się w latach 1936–1942. Paweł Lasoń zostaje skazany na osiem lat pozbawienia wolności. Jest przekonany, że zdradził go Stefan. Po wybuchu wojny w 1939 roku ucieka z aresztu, rozpoczyna działalność konspiracyjną na Śląsku. Wkrótce Niemcy aresztują jego żonę. Paweł jest przekonany, że to ponownie sprawa Stefana. Dopiero śmierć przyjaciela pokazuje, że to nie on był zdrajcą.

Piszczyk pragnie się dostosować się do aktualnej sytuacji politycznej, ale mu się to nie udaje – z różnych powodów. Pragnie być wzorowym harcerzem, ale kompromituje się na defiladzie. W czasie antysemickich ekscesów na uczelni wzięty zostaje za Żyda, a kiedy znajduje się wśród osób niszczących sklepy żydowskie, zostaje pobity przez policjantów. We wrześniu 1939 roku przymierza wymarzony mundur podchorążego i w nim trafia do oflagu, gdzie po pewnym czasie zostaje zdemaskowany i uznany za szpiega. Podobny los czeka go w organizacji podziemnej. Po wojnie robi oszałamiającą karierę, wcielając w życie, dosłownie i bezmyślnie, aktualne hasła i zarządzenia…